18 Haziran 2007 Pazartesi

Dijital Fotoğraf Makinesi Rehberi - Sensör

Sense sözcüğünden gelen Sensor Türkçe'ye "algılayıcı" olarak çevrilebilir. Duyu organlarının yaptığına benzer biçimde bir sensör dışarıdan gelen uyaranları toplamak ve sahibinin anlayabileceği bir biçime çevirmek ile görevlidir.

Filmli fotoğraf makinelerinde algılayıcı fotoğraf filmidir. Ancak bu film kimyasal özelliği sayesinde o anki görüntüyü yakalasa da bunu bizim kullanabileceğimiz biçime getirmek için kimyasal işlemden geçmesi gerekir.

Buna değinmemin nedeni sensörü aslında bir fotoğraf filmi gibi düşünebileceğimiz fikridir. Boyutu olsun işlevi olsun karşılaştırılabilir bir parçadır.
Sensör basit olarak anlatmak gerekirse üzerinde, piksel boyutunda pek çok algılayıcı bulunan bir parçadır.

Foveon adı verilen yeni teknoloji sensörler aynı fotoğraf filmindeki gibi ana renkler olan Kırmızı, Yeşil ve Mavi'yi ayırt edecek şekilde katmanlı bir mekanizma ile çalışır. Her katman farklı bir rengi algılar. Ancak bu sensörler şimdilik üst düzey makinelerde kullanılmaktadır.

Günümüzde çoğu makinede ve en yaygın olarak kullanılan sensörler, Renk Süzgeci Dizisi tipindeki sensörlerdir. Bu sensörler fotoğraf filmi veya foveon tip sensörler gibi her rengi ayrı ayrı algılamazlar.

Bunun yerine sensör üzerinde her piksel belli bir rengi algılamak üzere çalışır. Tasarıma göre değişen sayılarda yeşil, mavi ve kırmızı renk algılayıcıları sensör üzerine dağıtılır. Ayrıca 4 veya daha farklı sayıda renk ile çalışan sensörler de mevcuttur. Farklı sensör tipleri ile ilgili geometrileri görmek için
bu siteyi inceleyebilirsiniz.

Peki her piksel için her renk sensörümüzce algılanmıyorsa nasıl oluyor da düzgün renkli fotoğraflar elde edebiliyoruz? Cevap dijital işlemede. Mozaik tip renk süzgeçlerinde katmanlar üst üste konur. Ancak bu durumda bazı pikseller karanlık kalır çünkü sonuç resimde her piksel sadece tek renk vardır. Ancak sonuç karanlık da olsa baktığımızda renkleri ve şekilleri ayırt etmemiz için yeterli olur.

Ancak artık kameraların pek çoğunda mozaik problemini çözen yazılımlar bulunur. Bunlar komşu karelerin rengini tahmin ederek yazılım yoluyla karanlık noktaları yok eder. Böylece daha net resimler almak mümkün olur.

Bu tipteki sensörler iki gruba ayrılır ve bunlar Active Pixel Sensor (Örneğin CMOS, JFET LBCAST) ve CCD (Couple-Charged Device) sensörlerdir. Türkçe karşılıkları sırasıyla, Etkin Piksel Sensörü ve Yüklenme İliştirilmiş Sensör'dür.

Hemen söylemek gerekirse APS tipi özellikle CMOS sensörler daha az kaliteli sonuç veren tiptir. Ancak pil tüketimleri de çok daha azdır. Fiyatları da çok daha ucuzdur.


Sağda CMOS tipi bir sensörü görmektesiniz.


CCD ile APS arasındaki fark, solda bir resmini gördüğünüz CCD tipindeki sensörlerde algılama işlemi sensör çevresindeki devrelerde yapılırken, APS tipi sensörlerde işleme hemen sensör üzerindeki piksellerde gerçekleşir. Böylece çok daha hızlı işlem yapılır, daha az yer kaplar.

CCD tipi sensörleri eski tip CRT monitörlere benzetirsek, APS tipi sensörler LCD ekranlara benzer.



CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) tipi sensörler günümüzde yaygınlaşmaya başlamıştır.
Bunlar yeni teknoloji foveon tipi sensörlerin atası sayılabilir.

Sensör Boyutu

Sensör boyutu 1/x cisinden ifade edilen bir değerdir. Adı üzerinde olduğu gibi sensörün boyutunu belirler. burada X ne kadar küçülrse sensör boyutu o kadar büyümüş olur.

Örneğin 1/1.8" sensör, 1/2.7" sensörden büyüktür. (Burada bölen genellikle inç cinsinden verilir. 1 inç = 2.54 cm)

Sensör boyutunun büyümesi kameranın boyutlarını büyütese de resim kalitesini artıran bir unsurdur. Küçük bir sensör üzerindeki piksel sayısını artırırsanız, bir yerde duyarlılığı o kadar azalmış olur.

Ayrıca kameranın megapiksel cinsinden kapasitesini artırmak için de sensör boyutunu büyütmek yaygın bir yöntemdir.

Konuya devam etmeden bir de "En Boy Oranı" olarak adlandırabileceğimiz "Aspect Ratio" terimine değinelim. Bu bir dikdörtgende yüksekliğin genişliğe oranıdır. Her türlü görüntü aygıtı için bu terime başvurulabilir. Örneğin televizyonlarda 4:3 ve 16:9 oranı yaygınca kullanılır. Burada 4 ve 16 televizyon ekranının genişliği, 3 ve 9 ise boyunu ifade eder. Örneği 4:3'lük bir görüntüde en 80 santimetre ise boy 60 santimetre olmalıdır.

Bugün genel kullanıcıya yönelik kameraların çoğu 4:3 oranında sensör kullanmaktadır. Sonuç olarak ürettikleri resim de bu boyutlarda olmaktadır. Örneğin 1600:1200, sadeleştirirsek 4:3 oranı buluruz.

3:2 oranı filmli makinelerde kullanılan orandır. Elinizde banyo edilmiş fotoğraf filmi varsa enve boyunu ölçerek oranı görebilirsiniz.
3:2 oranında dijital kameralar da bulunmakla beraber ağırlıklı olarak profesyonel kullanıcılara yönelik ürünlerdir.

Megapiksel konulu yazımda belirttiğim üzere sensörler ile ilgili efektif piksel özelliği önemlidir. Efektif piksel bir sensör üzerindeki piksel sayısını belirler. Örneğin tanıtımda kameranın 8MP olduğu belirtilir ama eğer efektif piksel sayısı yani sensör üzerindeki piksel sayısı 4MP ise bu durumda 4MP'den 8MP'e çıkmak için dijital işleme yani belirli oranda kalite kaybı söz konusu demektir.

Efektif piksel özellikle dikkat edilmesi gereken bir unsurdur.
Piksel Kalitesi

Dananın kuyruğunun koptuğu nokta desek yeridir. Piksel kalitesi çekilen fotoğrafta pikselin aslında ne kadar doğru olduğunun değerlendirilmesidir. Fotoğrafların kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle bu konuya yeni bir yazıda değineceğim.

5 yorum:

Adsız dedi ki...

Merhaba;
Nette sensör boyutu büyük makinalarla ilgili bilgi ararken rastladım blogunuza.Fotoğraf çekmeyi çok seviyorum.1983 yılında babamın Avrupa'dan getirdiği Canon SNAPPY 20 marka makinam vardı.Ama arızalandığı ve benim fotoğraf çekerken aradığım bazı özellikler bu makinada bulunmadığı için digital bir makina aldım.Ama digital makinalar hakkında megapiksel sayısı ne kadar büyük olursa o kadar iyi olacağından başka bir bilgim yoktu.Ama sürekli araştırıyorum.Megapikselinin yüksek olmasının yanında sensör boyutunun da büyük olması fotoğrafın kalitesi açısından büyük önem taşıdığını öğrendim.
Benim şu an elimdeki makinanın markası bu: "Samsung Digimax S 800"
Kitapçığını incelediğimde sensör boyutuyla ilgili herhangi bir yazıya rastlayamadım.Ya da kitapçıkta yazıyordu ama yazılanı ben anlayamadım.Size sormak istediğim benim makinamın sensör boyutu ile ilgili bana bilgi verebilir misiniz?
Çektiğim fotoğrafların küçük bir kısmını "http://galeri.netfotograf.com/portfolyo.asp?foto=coffie" bu adreste topladım.
Diğerlerini de blogumda yayınlıyorum.
Bana geri dönerseniz sevinirim.Şimdiden çok teşekkür ederim.

Levent Dal dedi ki...

Öncelikle bloguma hoşgeldiniz.

Benim de sizin deneyiminize benzer bir durum başımdan geçmişti. Ben de babamın makinesini bozmuştum. Tamire götürmek de mümkün olmadı malesef.

Sensör konusunda haklısınız. Malesef ürünlerde ayrıntılı açıklama getirilmiyor.

Sensör ile ilgili sorunuz hakkında öncelikle http://reviews.cnet.com/digital-cameras/samsung-digimax-s800-silver/4507-6501_7-31796351.html adresinden tüm özelliklerini görebileceğinizi zannediyorum. Sanırım doğru üründür.

Burada çözünürlüğün 8.3 Megapiksel, efektif çözünürlüğün 8 megapiksel olduğu belirtilmiş.

Sensör tipiniz CCD. Sensör boyutunuz ise 1/1.8 inç. Genellikle ürün tanıtımlarında bu değer ile veriliyor. Bu özellikler ile sensörün yaklaşık yüksekliği 7, genişliği 5mm gibi bir değer.

Bundan daha büyük sensör büyüklükleri sırasıyla 1/1.7", 2/3", 1" gibi değerlerdir.

Umarım yardımcı olabilmişimdir.

Fotoğraflarınızı inceleme fırsatım oldu. Özellikle Doyran Göleti fotoğrafını beğendim. Ancak adresini bilemediğimden blogunuzu ziyaret etme fırsatım olmadı.

Saygılar sunar, çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Adsız dedi ki...

Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.Blog adresimi aşağıya yazdım.
http://kahvekeyfi.blogcu.com/

Levent Dal dedi ki...

Rica ederim. Yine beklerim.

Blogunuzda ve çalışmalarınızda başarılar.

Adsız dedi ki...

merhaba. ben öğretmenim. bazen çocuklarla fotoğraf çekiniyoruz. sınıf ortamında yeterli ışık olmuyor. bazen de manzara fotoğrafları çekiyorum. portre ve manzara fotoğraflarında kaliteli bir görüntüye ulaşmak istiyorum. birkaç makina arasında kaldım, hangisini tercih etmeliyim, yardımcı olur musunuz. makinalar şunlar:
canon g10
canon g11
leica c-lux 3